Ainhoa was een belangrijke halte op het pelgrimspad naar Santiago de Compostella, waar veel van de routes uit Frankrijk samenkwamen. Daarom ontwikkelde het dorp zich hier in de 13e eeuw. Het oorspronkelijke dorp werd in 1629 door de Spanjaarden verwoest en het dorp dat je nu ziet werd gebouwd in de 17e en 18e eeuw.
Ainhoa is een mooi Baskisch dorp met veel charme en huizen die zeer goede voorbeelden zijn van de lokale architectuur, met het vakwerkhout dat bijna altijd is geverfd in de dieprode en groene kleuren die traditioneel zijn van het Baskische land.
Misschien wel het meest merkwaardige kenmerk van Ainhoa is dat de gebouwen aan de ene kant van de straat meer decoratief lijken en meer balkons hebben dan die aan de andere kant van de straat. Dit komt omdat de lokale traditie is om huizen met de rug naar de zee te bouwen, ter bescherming tegen wind en regen, dus aan de ene kant van de hoofdstraat van Ainhoa zie je de achterkant van de huizen.
Persoonlijk vond ik de iets strakkere 'huisruggen' net zo aantrekkelijk als de meer decoratieve fronten, en ik vermoed dat de meeste mensen het verschil niet zullen merken. De overhangende daken die de vakwerkhuizen beschermen, zijn een ander kenmerk van de architectuur van de regio.
De kerk Notre-Dame de l'Assomption van Ainhoa dateert oorspronkelijk uit de 13e eeuw, hoewel er in de 17e eeuw aanzienlijke wijzigingen zijn aangebracht, waaronder de toevoeging van een klokkentoren. De kerk werd gebouwd op de plaats van een versterkt herenhuis dat hier in de 12e eeuw stond.
Binnen in de kerk kun je de twee rijen houten balkons zien die vaak worden gevonden in Baskische kerken (sommige hebben drie rijen) en een sierlijk altaarstuk onder een koepel die is beschilderd met hemelsblauw en verschillende versieringen. De kerk staat op de monumentenlijst vanwege de bijzondere houten balkons. De aangrenzende begraafplaats bevat enkele interessante vroege grafstenen.
Omdat het een Baskisch dorp is, heeft Ainhoa ook een 'fronton'-muur naast de begraafplaats waar jong en oud, Pelota, de lokale sport, hebben gespeeld sinds de muur in 1849 werd gebouwd. Het dorp bevat ook een aantal vrij chique kunst- en ambachtswinkels en verschillende cafés.
Een ander historisch monument in Ainhoa is de "lavoir" (oude wasplaats), op een nogal sombere plek aan de rand van het dorp in de regio genaamd Dancharia (in het laagste deel van het dorpscentrum). Je treedt in beroemde voetsporen als je de "lavoir" bezoekt: er wordt gezegd dat Napoleon III hier in 1858 stopte.
Het dorp is een gemeenschappelijk vertrekpunt voor verschillende wandelingen in de lage bergen van de regio en is ook erg populair bij fietsers. Het VVV-kantoor van Ainhoa heeft een handige folder met een kaart met verschillende voorgestelde wandelingen van verschillende moeilijkheidsgraden en afstanden in het nabijgelegen bos en op het platteland.
Het gebied rond het dorp staat bekend als het bos van Ainhoa en staat bekend om de diversiteit aan dieren in het wild die het bevat (we hebben een klein hert gezien, maar ik ben blij te kunnen zeggen dat we geen van de wilde zwijnen zijn tegengekomen waarvan wordt gezegd dat ze in het bos leven.
Net buiten het dorp moet u een bezoek brengen aan de kleine kapel van Notre-Dame de l'Aubépine aan de rand van de Atsulai-berg. Deze kapel werd gebouwd op de plaats waar de Maagd Maria ooit verscheen met een plaatselijke herder. De kleine kapel biedt verreikende uitzichten over het landschap.
Wanneer u Ainhoa bezoekt, zult u zich ervan bewust zijn dat een deel van de prachtige omgeving wordt gecreëerd door de Rhune-berg die boven het dorp uitsteekt. U kunt met een treintje de Rhune beklimmen door een zeer schilderachtig landschap. De naburige dorpen Espelette en Sare zijn ook allebei erg mooi en zeker een bezoek waard.
