De omgeving van Banyuls-sur-Mer wordt gevormd door de uitlopers van de Pyreneeën, de Monts Alberes. Ze vallen als een klif in zee en geven de regio zijn ruige charme. Banyuls-sur-Mer wordt omringd door de aangrenzende gemeenten Cerbere, Port-Vendres, Argeles-sur-Mer en Collioure in Frankrijk. De directe locatie op de grens met Spanje heeft de aangrenzende gemeenschappen Colera, Rabos en Espolla.
Banyuls-sur-Mer is een schilderachtige plaats met een prachtig strand en een groen, heuvelachtig tot bergachtig achterland.
Banyuls-sur-Mer werd vooral bekend vanwege de zetel van het oceanografisch instituut "Observatoire oceanologique de Banyuls-sur-Mer". Tegelijkertijd zijn er een museum en een aquarium aan verbonden. Een ander kenmerk van Banyuls-sur-Mer is de zoete wijn Banyuls (VDN).
Al rond 981 werd de plaats met de naam Balneum of Balneola in documenten genoemd. In 1074 werd de spelling veranderd in Bannils de Maritimo, zodat men de plaats kon onderscheiden van Banyuls-dels-Apres, op ongeveer 20 km afstand. In lokaal gebruik duidt de naam Banyuls op de aanwezigheid van een vijver. Het achtervoegsel sur Mer geeft de locatie aan de kust aan.
Oorspronkelijk leefden de inwoners van smokkel van en naar Spanje. Zout, tabak, zilveren munten, leer, stof of zelfs suiker en rijst werden bijna zonder boete over de grens gebracht. Later waren visserij en wijnbouw de belangrijkste bronnen van inkomsten, tegenwoordig is toerisme belangrijk.
Een historisch wandelpad begint in Banyuls-sur-Mer. De bezienswaardigheden zijn onder andere het aquarium voor mariene biologie, het oude stadhuis, de jachthaven met promenade, de oude stad met atelierwoningen en de bedevaartkapel Notre Dame de la Salette.
Jaarlijks wordt in oktober het oogstfeest gevierd, waarbij op zondag de met druiven volgeladen barken binnenlopen.
Breng een een bezoek aan Banyuls-sur-Mer en ook u zult aangenaam verrast zijn.
